Chile: Jóvenes Mapuche revitalizan el Mapuzugun

Taytaykuna, mamaykuna llapantiykichikpas napaykusqam kankichik. Chile Mama llaqtapipas, Argentina Mama llaqtapipas Mapuche simi rimaq runakunaqa ñuqanchikman rikch'akuq runakunallataqmi kanku. Paykuna kay allpakunapi paqariqmi kanku, manam wak hawa llaqtakunamantachu hamunku; paykunaqa, manam wayrap apamusqanchu kanku; chayraykutaqmi paykunaqa mana p'inqakuspa tayta mamankup siminta rimayta qallarinku. Paykunapura yachachinakunku, mana p'inqakunkuchu. Ñuqanchikri, "inkakunap wawanmi kani" ¿nispallachu rimasunchik? Inkakunari, ¿mayqan simikunatataq rimarqanku? Inkakunap wawan kaspaqa inkakunap rimasqan simikunata ari wasipipas, yachay wasikunapipas, universidadpipas, bancokunapipas, iglesiapipas, llapan ministeriokunapipas runa simikunata ari rimananchikpas, qillqananchikpas, kaqtaq TVpas chay siminchikpi uyarikunan, ¿imatataq p'inqakunchikri? Icha ñutqhunchikchu pisi runa simikuna mana yachay atinanchikpaq? Ñuqapas, huk qhichwakunapas kastilla simitaqa rimaykun; qamkunapas, huk kastilla simi rimaqkunapas, tayta Humalapas, Ministro Educacionpas, hukkunapas pisi yuyayniyuqchu kanku, chaychu runa simikunata mana rimayta atinku? Peruano kaspaqa huk runa simillatapas rimananchikpunim, mana chayqa tayta mamankup llaqtanta ripuchunku, chaypitaq kastilla simita rimamuchunku. Runa simikuna rimayqa mana qullqimantachu kanan; sapanka tayta mama wawanchikkunamanpas, huk ayllunchikkunamanpas runa simipi rimapayananchik, uyariqkunaqa atillanqakum; ñuqanchikpas tayta mamanchikta uyarispa riki rimaytaqa yachanchik. Chaytaqa amapuni qunqasunchikchu. Qusqupim, 2012 watamantaña waranwa waranqa yachachiqkunawan runa siminchikmanta yuyaychakamuykutaq, yachachinakamuykutaq; chaytqa mana qullqillamantam kunankama ruramuyku; chayraykum Qusqu Qulla qhichwa simipi qillqaqkuna huñusqa paqarin (Equipo Regional de Formadores EIB); paykunataqmi yachay wasinkupi wawakunawan runa siminchikpi rimanakunkupas, uyarinakunkupas, qillqanakunkupas, ñawinchankupas; kaqtaq yuyaychakunkupas; Ministerio Educacionmantapas, Ministerio Culturamantapas, ¿imallatataq ruramuchkankuri? Runa siminchikkunamanta rimanapaqpas, runa siminchikkuna amachanapaqpas amataq ari kastilla simillapiqa rimasunchikchu. Runa simikunata kawsachiyta munaspaqa runahina ari runa siminchikpipuni imatapas willanakusunchik; icha, ¿qamkuna ima ninkichiktaqchus? Yaqachus qamkunaqa, ¿ispañulkuna kawaqchik? Machupe runakunahina ari ñuqanchikpas runa siminchikta maypipas apaykachasunchik; Chile Mama llaqtapiqa kanmi huk ministerio, chaytaqmi Ministerio de Pueblos Indígenas; kay Mama Llaqtanchikpiri, ¿hayk'aptaq kamachikuqpaq ñuqanchikmanta akllanakusunchik? Icha suwakunallatapunichu sapa kutipas akllasunchik?